Büyümeden payını alamayan, enflasyonun gerisinde bırakılan milyonlar, bir kez daha açlık sınırına hapsedildi. Asgari ücret, milli gelir karşısında son 50 yılın en düşük seviyelerine demirledi...
Büyüme patronlara, sefalet işçilere
Asgari ücret, büyümeden payını almadan, enflasyonun altında bırakılarak ve geçim göstergeleri referans alınmayarak belirlendi. İnsanca yaşamaya yetecek kadar bir ücrete yine ulaşamayan milyonlarca emekçiyi gelecek yılın geçinme derdi sardı.
İşçiler büyümeden yine payını alamadı. 1974’te yüzde 80,6 olan asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı yıllar içerisinde düştü. DİSK-AR raporuna göre asgari ücretin kişi başına gelire oranı 24 Ocak kararları ve 12 Eylül darbesi ile hızla düşmeye başladı. Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı 1980’de sert bir düşüşle yüzde 40’a kadar geriledi. Erime ANAP-Özal hükümetleri döneminde de devam etti ve 1988 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 36’sına kadar geriledi.
1989 yılında asgari ücret milli gelir karşısında en düşük düzeye, yüzde 34,8’e indi. Bahar eylemleri ve artan işçi hareketlerinin etkisiyle asgari ücret 1991 ve 1992 yıllarında bir yükseliş yaşadı. 2004 yılında asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı yüzde 60’a çıktı ancak 1980 öncesi düzeye yükselemedi.
Rapora göre asgari ücret AKP döneminde kişi başına GSYH’ye göre düşük düzeylerde seyretti. 1974’te kişi başına GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan asgari ücret 2025’te kişi başına gelirin yüzde 43,6’ya geriledi.
Eğer asgari ücret kişi başına GSYH’ye paralel olarak artsaydı brüt asgari ücret 2025 yılında 48 bin 25 TL olması gerekirdi. 1974’te yüzde 80,6 olan asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı korunsaydı 2026 asgari ücreti brüt 58 bin 273 TL olacaktı.
KAYIPLARI DAHİ TELAFİ ETMEDİ
Öte yandan asgari ücret 2025 yılında yüksek enflasyona karşın yılda bir belirlenmiş olması ve yeniden artırılmaması ciddi alım gücü kaybı yaşanmasına neden oldu. Hükümet yüksek enflasyona rağmen 2024 ve 2025 yılında asgari ücreti iki kez artırmaktan kaçındı. Geçen yıl yüzde 45’lik enflasyona rağmen enflasyonun 15 puan altında yapılan asgari ücret artışı, bu yıl da enflasyonun altında kaldı. 2025 yılı asgari ücreti yılın Kasım ayında 6 bin 574 TL kayıp yaşayarak 15 bin 531 TL’ye gerilemişti. 2026 asgari ücret zammı kayıpları dahi telafi etmedi.
DİSK-AR raporunda yüksek yüksek enflasyon döneminde asgari ücretin birden fazla belirlenmesi gerektiğini belirterek 51 yıllık ulusal asgari ücret tespit tarihinde sadece 19 yıl asgari ücretin bir kez belirlendiğini hatırlattı. Çoğu yıllarda 2 kez bazı yıllarda ise üç kez belirlendiğine dikkat çekildi. 19 yıl bir kez, 27 yıl iki kez ve 4 yıl üç kez asgari ücret belirlendiği kaydedildi.
Havva Gümüşkaya / Birgün