Laiklik ve 'kindarlık'!

Laiklik ve 'kindarlık'!

YENİ KUŞAKLARI LAİK DÜŞÜNÜŞLE YETİŞTİRMEK, DEMOKRATİK MEŞRULUĞUN ZORUNLU GEREĞİDİR!

Prof. Dr. Özer OZANKAYA

AKP Genel Başkanı’nın “İktidar partisi olarak dindar kuşaklar (kendisi ‘nesiller’ diyor) yetiştirmek” amacında olduklarını ilan ettiği hafta, demokrasinin özü olan laiklik ilkesinin Anayasa’da yerini alışının 75. yıldönümüne rastlıyordu!

5 Şubat 1937’de Atatürkçü Düşünce Dizgesini simgeleyen Altı İlke, başka deyişle Altı Ok, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Cumhuriyetin temel nitelikleri olarak yer almıştır. 

“Demokrasinin özü” olan laikliğin de arasında yer aldığı bu ilkelerin her biri öbürü için zorunlu olan bir bütünlük oluşturmaktadır. Bu bütünlüğe Atatürkçü Düşünce Dizgesi ya da Atatürkçü Uygarlık Tasarımı diyebiliriz kanısındayım. Çünkü insanlığın bugüne değin denediği dinsel, kapitalist ve sosyalist uygarlık tasarımlarına oranla demokrasi ilke ve değerlerini çok daha tutarlı ve doğru biçimde gerçekleştirebilme özelliğindedir. Ve yalnız düşünsel düzlemde kalmamış, uygulanabilirliğini de kanıtlamış olan bir düşünce dizgesidir. 

ATATÜRKÇÜ UYGARLIK TASARIMININ 

MOTOR GÜCÜ: ULUSAL EGEMENLİK!

Atatürkçü Düşünce, demokrasinin, yani ulus egemenliği düzeninin ancak laiklik eşliğinde gerçekleşebileceği gözlemine dayalıdır. Laikliği, “din kılıfı altında demokrasiyi engellemek niyetlerine fırsat vermeyen bir devlet, toplum ve insan anlayışı” olarak tanımlar.

Bu özelliği ile laiklik, yalnız devlet kurumuyla, yani siyasal erkin belirlenip kullanılması alanıyla sınırlı bir ilke değildir. Aile, eğitim, ekonomi, üstün değerler, yani ahlak, sanat, felsefi inançlar gibi toplum yaşamının tüm temel alanlarının demokratik nitelikte olmasının zorunlu gereğidir. 

Toplumsal yapıyı oluşturan bu temel ögeler biribirleriyle karşılıklı etkileşim içinde olduklarından, örneğin eğitim laik nitelikte olmazsa, yani AKP Genel Başkanı’nın ilan ettiği üzere hükümetler “dindar” dedikleri kuşaklar yetiştirmeğe kalkışırlarsa, devlet de laik olamaz; devlet laik nitelikte olmazsa aile düzeni de laik olamaz; ekonomi de laik ilkelere göre işlemez; ahlak , sanat ve değerler dizgesi de laik ölçülerden uzak kalır; yontular parçalanır, tiyatro ve sinema ürünleri yasaklanır, sansürlenir, kitaplar yakılır, yasaklanır. Yani tüm toplumsal yaşam, demokrasi dışı bir baskıcı yönetim altına girer.

Demek oluyor ki laiklik, yalnız siyasal değil, bütünüyle bir toplumsal düzenin adıdır. Laik toplumsal düzen, kamusal yaşamın, yani tüm yurttaşların eşit olarak düzenlenişine katılma hakkına sahip oldukları yaşam alanlarının hiçbir kutsal, yani tartışma ve eleştiriye kapalı kurala dayandırılmaması, toplumsal düzenin her yönünün her yurttaş tarafından, her gün, yeniden yeniye irdelenip eleştirilebilmesi, değişiklik önerilerinde bulunulabilmesi demektir.

Türk Devrimi, aynı zamanda bu ulusal egemenlik ve laiklik düzeninin İslam dininin özüyle çelişmek şöyle dursun, 

a) peygamberliğe, yani insan-üstü önderliğe son veren,

b) bunun yanında din-adamı sınıfına ve kilise benzeri bir tapınağa de yer vermeyen,

c) her bireyi “düşünür” olmaya hem yeterli, hem de bununla yükümlü sayan

o öze tam da uygun olduğunu kanıtlamakla, gerçekte bütün İslam dünyasına ve böylece tüm insanlığa çok kalıcı bir katkıda bulunmuştur.

Cumhuriyet, Yunus Emre’nin:

“Şeriatle gerçeğin niteliğini söyleyim:

Şerait bir gemidir, gerçekse denizidir;
Ne denli sağlam olsa geminin tahtaları,

Ona dalga vurdukça, aşınıp gidesidir.”

dizelerinde dile gelen ve Hz. Muhammed’in bir çok uyarısında olduğu gibi, “Ümmetim dünya işlerini benden iyi bilir” işaretinde de açıkça vurgulanan İslam dininin gelişmeye açık dinamiğini yaşama geçirmekteydi.

İşte İslam dinine bu yücelme yolunu açan laik devlet ve laik toplum ilkesi, 5 Şubat 1937’de Anayasa’da yerini almıştır. Bu ilkeden 1946’dan sonra adım adım uzaklaşılmasaydı, İslam dininin ve Müslüman kitlelerin dünyanın en ileri ulusları arasında yer alması sağlanacak, bugünkü gibi cahillik, gerilik, teröristlik, baskıcılık ve ilkellik suçlamalarına uğramasına hiç mi hiç ortam oluşmayacak, oluşturulamayacaktı. 

Laiklik ilkesinin ve onun güvenceleri olan 3 Mart 1924 günlü üç yasanın değiştirilmesinin önerilmesi bile, insan haklarına, yani demokrasi düzenine tümden karşıtlık anlamına gelir ve demokratik meşruluğu yitirmek sonucunu verir.

Söz konusu üç yasa:

1- Halifeliği kaldıran yasa

2- Şer’iye ve Evkaf Vekâleti ile Erkân-ı Harbiye Vekâletini (Din İşleri ve Vakıflar Bakanlığı ile Genel Kurmay Bakanlığı’nı) kaldıran yasa

3- Eğitim ve Öğretimi BirleştirenYasa’dır.

İlk iki yasanın gerekçesi, “egemenliğin kısıtsız ve koşulsuz ulusa ait olması” ilkesidir.

Ulusal egemenlik düzenine karşı en önemli ve en tehlikeli engeller ve aykırı davranışlar (ihlaller), günümüze değin hep din adına yapılmış, dinsel baskıcılık biçiminde belirmiştir. Çünkü yönetim erkinin ulusa ait olmadığı düzende yöneticiler meşruluklarını dinden, başka deyişle göksel kaynaktan aldıklarını öne sürer, buna dayanarak da uyruklaştırdıkları toplum bireylerinden sorgusuz-eleştirirsiz başeğme beklerler.

Osmanlı halife-sultanının kendisini Tanrının gölgesi ve pegamberin vekili saydığını biliyoruz.

Cumhuriyetimizin kuruluşundanberi ulusa egemenlik hakkını tanımamakta direnenlerin, hem kendi yetkisini dinsel kaynaktan aldığını öne süren, hem de cumhuriyete karşıtlığını dinsel gerekçelere dayandırmak isteyen saltanat mensupları ve yandaşları ile tarikatlar, şeyhler, medrese hocaları ve müridleri, ağalar, al-satçı sermayedarlar .. ve onların siyasal temsilcileri olduğunu da biliyoruz. 

Demokratik düzende, kendisini Tanrı’nın gölgesi, peygamberin vekili olarak gösteren, toplum düzenini düzenleyip yürütecek yasa, tüzük ve yönetmeliklerin “Tanrının muradı” diye öne sürdüğü biçimde yapılmasını dayatmak erkiyle donanmış Halifelik gibi bir kuruluşa yer olamayacağı açıktır.

İkinci yasanın bir başka açıdan gerekçesi, ortak yaşam alanlarının din dahil her türlü dogmatik görüş ve inancın baskısından kurtarılıp özgür kılınması, her bireyin eşit insanlar olarak toplum yaşamının biçimlenişinde söz sahibi olmasıdır. 

Bunun doğal bir gereği olmak üzere, demokratik bir düzende meşru yerleri bulunmayan tarikatçılık, şeyhlik, dervişlik, çelebilik, müritlik, … gibi örgütlenmeler ve sanlar, 30 Kasım 1925 gün ve 677 sayılı yasa ile kaldırılmışlardır. 

Bu saptamanın önemi büyüktür ve iyi anlaşılması gerekir:

a) Bilindiği gibi demokratik düzende dernekler, 18 yaşını doldurmuş ergin yurttaşların, özgür istençleriyle katılıp ayrıldıkları örgütlerdir. Tarikatların ve son yıllarda tarikat sözcüğü yerine kullanılan “cemaat”lerin ise, 3-5 yaşından başlayarak ulus bireylerini uyruklaştırma yerleri olduğu bilinmektedir.

b) Derneklerin yöneticileri üyelerin özgür oylarıyla ve belli süreler için seçilir, görev süreleri boyunca üyelerce özgürce denetlenir, eleştirilir ve değiştirilirler. Tarikat denilen ortaçağcıl kurumların başlarına geçenlerin ise, “baba ya da dededen el aldıklarını”, “kalp gözüyle Tanrı’yı görmek gibi insanüstü niteliklere sahip olduklarını” öne sürerek yerlerini yaşam boyu korudukları gibi, çocuklarına ya da dilediklerine de aktarabilen, etkisi altına girenlere hiçbir eleştiri özgürlüğü tanımayan, bu etkilerini siyasal alanda da kullanan “keramet”i kendinden ileri gelen kişiler olduğu bilinmektedir. Böyle kişilere ulus çocuklarını ve genellikle yurttaşları edilginleştirici etkinliklerde bulunma fırsatı tanınmasının ulusal egemenlik düzenine taban tabana aykırı olduğu açıktır.

c) Derneklerin mal varlıkları ve gelir kaynakları ile bunların harcanma yol ve alanları cumhuriyet savcısının denetimi altındadır. Tarikatlar için bu da söz konusu değildir.

Üçüncü yasanın gerekçesi de, yetişen kuşakların ve genel olarak yurttaşların demokrasi düzenine uygun bir eğitim ve öğretim görmeleri, böylece demokrasinin en kalıcı ve sağlam güvencesine kavuşturulmasıdır. 

Laiklik ilkesinin Anayasa güvencesine alınışının 76. Yıldönümünde dile getirilen “dindar kuşaklar yetiştirmek” anlayışı, ulus çocuklarını demokrasi kültürü ve bilimsel düşünüş eğitiminden yoksun tutma siyasetinin açıkça ilan edilmesi anlamına gelmektedir.

Bu siyasetin en büyük zararının İslam dinine ve müslüman kitlelere verdiğini bir kez daha vurgulayalım.

5 Şubat Laiklik Bayramında, Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratik meşruluk temellerine saygısı olan siyaset ve yönetim insanlarını, Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ün aşağıdaki demokrasi çağrılarını kafalarında ve vicdanlarında tartıp, yeni kuşaklara ve genellikle ulusumuza bu çağrılara uygun bir düşünce ve değerler ortamı sağlayacak biçimde davranma ödevlerini hatırlatıyoruz:

“Ne yazık ki yer yüzündeki yüzmilyonlarca Müslüman kitleleri, şunun ya da bunun tutsaklık ve aşağılayıcılık zincirleri altındadır. ALDIKLARI MANEVİ EĞİTİM VE AHLAK, ONLARA BU TUTSAKLIK ZİNCİRLERİNİ KIRACAK İNSANLIK NİTELİĞİNİ VERMEMİŞTİR, VEREMİYOR. ÇÜNKÜ EĞİTİMLERİNİN HEDEFİ ULUSAL DEĞİLDİR.”

…

“Efendiler, yaptığımız ve yapmakta olduğumuz devrimlerin amacı, Türkiye Cumhuriyeti halkını tümden çağdaş ve bütün anlam ve biçimleriyle uygar bir toplum durumuna ulaştırmaktır. .. Şimdiye değin ulusun kafasını paslandıran, uyuşturan düşünüşte bulunanlar olmuştur.

.. Bugün bilimin, tekniğin, bütün kapsamıyla uygarlığın saçtığı ışıklar karşısında filan ya da falan şeyhin uyarılarıyla maddi ve manevi mutluluğu arayacak ölçüde ilkel insanların Türkiye uygar topluluğunda varlığını hiç kabul etmiyorum.

Bir takım şeyhlerin, dedelerin, … babaların, emirlerin arkasından sürüklenen ve talihlerini, yaşamlarını falcıların, büyücülerin, üfürükçülerin, muskacıların ellerine bırakan insanlardan oluşmuş bir topluluk, uygar bir ulus olarak görülebilir mi?
…
Bir ulus ki resim yapmaz, bir ulus ki yontu yapmaz, bir ulus ki tekniğin gerektirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o ulusun ilerleme yolunda yeri yoktur.

Oysa bizim ulusumuz, gerçek nitelikleriyle ilerlemeye lâyıktır ve olacaktır.”

Laik Türkiye Cumhuriyeti’ni ve bu temel üzerinde çağdaş Türk toplumunu yükselten Atatürk’ü en içten saygı ve gönülborcu duygularıyla anarken, Türk ulusunun da, tüm müslüman ülkelerin de, tüm insanlığın da özgürlüğü, ulusal bağımsızlığı, barışı, güvenlik ve gönencinin ancak laik bir devlet ve toplum düzeninde sağlanabileceğini, bunu engelleyen etkenin iç ve dış sömürgecilik olduğu gerçeğini bir kez daha vurguluyoruz.

KAYNAK: Özer Ozankaya, “TÜRKİYE’DE LAİKLİK” CEM Yay.

İlk Kurşun