Bunların başını ne yiyecek?..
İktidarın Başını Ne Yiyecek – 2
Orhan BURSALI
Önce perşembe günkü “İktidarın Başını Ne Yiyecek?” yazımda
acele ile yaptığım yanlışı düzelteyim: Adam başına düşen milli gelir 10 bin TL
değil tabii ki $ olacak… İkincisi, Türkiye’de dolar
milyoneri ve milyarderi karışıklığı. Doğrusu: 2012’de dolar milyarderi sayısı
38’den 43’e yükseldi. Wall Street Journal’a göre de, Türkiye’deki dolar
milyonerlerinin sayısı 94.000…
‘İhracat’taki Fotoğraf: Türkiye’nin 10 bin dolar milli gelirde çakılıp
kalmasının ve ihracat arttıkça cari açığın daha fazla artmasının nedeni
tartışılmıyor. Başbakan ve bakanları bol keseden atıyor… Geçen gün de Forum
İstanbul’un tanıtım toplantısında, koca koca patronlar iktidarın bu masalını
yineleyip durmuşlar! 2023’te dünyanın en büyük 10. ekonomisi ve 25 bin dolar
adam başına milli gelir! Kendini tahıl ambarında görmek hoş bir şey! AKP bu
amaca yönelik ekonomide hiçbir şey yapmıyor? Bir çözüm üretemediği için duvara
dayandı…
Temel sorunu söyleyelim: Sorun, ihraç ettiğimiz imalat sanayi ürünleri
içinde, yüksek teknoloji içerikli ürünlerin oran olarak yerlerde sürünüyor
olması:
Yüzde 1.9! Evet evet, yüzde 1.9 (2010 yılı; yıllardır böyle)! Araştırmacı B.
Ali Eşiyok’un Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji dergimizin 1358. sayısında (29 Mart
2013) yayımlanan “Türkiye Teknolojinin Neresinde?” başlıklı
incelemesindeki, Dünya Bankası veri tabanından derlediği rakam bu! Peki Güney
Kore? Yüzde 28.7! Ya Hindistan? Yüzde 7.2…
Peki Çin? 27.5. Brezilya: 11.2… Yani
önümüzde büyüyebilen gelişmekte olan ülkeler ve büyüyemeyen gelişmekte olan
Türkiye var…
Yüksek teknolojinin payının önemi şu: Sanayi ürünleriniz ne kadar yüksek
teknoloji içeriyorsa (kalite!), o kadar yüksek fiyat, yüksek getiri… Ayrıca,
yüksek teknolojiyi ülkenizde üretirseniz, dışarıdan satın almazsınız,
dolayısıyla cari açığınız artmaz, kendi beyin gücünüzü kendiniz kullanırsınız,
kaliteli beyniniz ülke içinde büyür, nitelikli iş alanları açılır…
Fakirleşerek Büyüme! Türkiye’nin sanayi malları ihracatının temel özelliği,
düşük teknoloji içerikli malların oranının çok yüksek olması… İhracatımız
içinde “düşük teknoloji içerikli sektörlerin payı yüzde 30.4”
(*).. Buna düşük-orta teknoloji sektörlerin payı olan yüzde 37.8’i katın, etti
yüzde 68.2!..
Ekonominin iyi yapısını gösterecek Orta-İleri Teknoloji sektörlerin payı ise
çok düşük: Yüzde 8.4… Yüksek teknoloji sektörlerin payı ise yüzde 3.4…
İktisatçılar, ülkenin ihracatının sürekli düşük teknolojili mallara-sektörlere
dayanarak artmasına, fakirleşerek büyüme diyor!
İhtiyacınız olan yüksek teknolojiyi ise büyük paralar ödeyerek dışarıdan
alıyorsunuz… Düşük nitelikli ürünleri de ucuza satıyorsunuz! Sizin satın
aldığınız orta-yüksek teknoloji bir kamyon ürüne ödediğiniz dövizi geri kazanmak
için, mesela 20 kamyon, bazen 50 kamyon mal satıyorsunuz! “Yoğun emek ve
sürekli çok kaynak” isteyen bir ekonomik yapımız var!
Emek Üzerinde Baskı: Düşük teknolojili üretim yoğun emek ve bol kaynak
istediği için ücretleri baskılamak zorundasınız. Çünkü dünyada rekabet
edebilmeniz için emek ucuz olmalı. İşte bu iktidar da bunu yapıyor. Taşeron
sisteminin nedeni budur… Sendikaları yok etmeye çalışmasının nedeni de!
(Patronlar yüksek nitelikli mal üzerinden değil, düşük ücretler üzerinden
üretimlerini sürdürebilsin ve sermaye biriktirebilsinler…) Türkiye ekonomisi
hâlâ önemli ölçüde çok ucuz “ne iş olsa yaparım abi” emeklerle dolu! Enflasyon
yüzde 10’larda, ama emeğe önerilen yüzde 4-6… Sürekli ütülen bir çalışan sınıf…
İktidar bu sınıfı ne kadar süre baskılayabilecek…
İmkânsız: İşte iktidarın en büyük çıkmazı bu ekonomik yapı. İçeride çarkları
döndürmek için en önemli ihtiyaçları ithal etmek zorunda, bu ithalatı da yine
dış paralarla karşılıyor. Borç artıyor (cari açık), tehlike çanları çalıyor,
ekonomik büyümeyi yüzde 2.2’ye düşürmek zorunda kalıyorsunuz…
Eşiyok diyor ki:
“Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda teknolojide hızlı gelişmeler sağlamadan
uluslararası rekabet gücünde (ihracatta) ve cari açık gibi yapısal sorunların
çözümünde kalıcı başarımlar elde etmesi neredeyse imkânsız gözükmekte.
Teknoloji
düzeyi düşük (Harcıâlem, gıda ve tekstil gibi sektörlere dayalı) bir ihracat
profilinin uzun dönemde sürdürülebildiği son derece kuşkuludur.”
Eşiyok nazik davranmış… Kuşkulunun ötesindedir durum… İmkânsıza yakındır…
Devam edeceğiz…
(*) A. Eşiyok, (CBT 139, OECD sınıflandırmasına göre ve TÜİK veri tabanı).
İhracatın yüzde 32.3’ünü sağlayan düşük teknoloji sektörleri: Gıda ürünleri ve
içecek, tütün, tekstil giyim ürünleri, deri ürünleri, ağaç-mantar-hasır örme
ürünleri; kâğıt ve ürünleri, basım plak kaset, mobilya sınıfı… Düşük-orta
teknolojili sektörler: Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, plastik ve
kauçuk ürünleri imalatı, metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı, ana
metal sanayii, makine ve teçhizat hariç; metal eşya sanayii, deniz taşıtlarının
yapımı ve onarımı…
