‘Düşünmeyen insan TÜKETİR’
En küçüğü 5-10 bin metrekareyi, en büyüğü 200 bin metrekareyi buluyor. 5-6 katta yüzlerce mağaza bir arada... Kentleri bir örümcek ağı gibi saran AVM’ler, tüketim merkezleri olarak karşımıza çıkıyor...Tüketim pompalama merkezleri: AVM’ler
Gelişmiş ülkelerde kent dışına inşa edilmeleri bir gelenek. Türkiye’de ise kentin en işlek, trafiğin en yoğun olduğu alanları işgal ediyorlar...
Her geçen yıl sayıları artıyor. Küçük ve orta ölçekli işletmeler yıllardır feryat ediyor. Kapitalizm aklı ve yurttaşın huzurunu değil kârı önde tutuyor. Ekonomi “sıcak para” istiyor. “Outlet” iddiasıyla müşteri çeken AVM’lerde indirim aldatmacası da devam ediyor.
Bundan 5 yıl önce, 2010 yılında Türkiye genelinde AVM sayısı 226 ve alan genişliği 5 milyon 670 bin metrekareydi. Peki ya şimdi?
İSTANBUL’A 40 YENİ AVM
Bu konuda yaptığı araştırmalarla bilinen Maptriks’in verilerine göre Türkiye’de 2014 yılında 338 olan AVM sayısı 2015’te 361’e yükseldi. Raporda, İstanbul’a 2016 yıl sonuna kadar 40 yeni alışveriş merkezinin yapılacağı da belirtildi. Türkiye’deki AVM sayısının 2017’de 450’yi aşması bekleniyor. AVM’lerin yüzde 37’si ise İstanbul’da olacak.
Anadolu yakasında 30, Avrupa yakasında 82 olmak üzere 112 AVM’nin faaliyet gösterdiği İstanbul’u, 11 AVM ile İzmir, 10 AVM ile Ankara, 8 AVM ile Antalya, 6 AVM ile Bursa takip ediyor.
HER 4 AVM’DEN 1’İ YABANCILARIN
AVM yatırımlarında yerli sermayenin yüzde 69, yabancıların yüzde 25, yerli ve yabancı ortaklığının ise yüzde 6 oranında olduğu belirleniyor. Toplam 10 milyon 100 bin 556 metrekare kiralanabilir alanın 7 milyon 5 bin 494 metrekaresinde yerli yatırımcı, 2 milyon 485 bin 736 metrekaresinde yabancı yatırımcı, 609 bin 326 metrekaresinde yerli ve yabancı yatırımcı ortaklığı rol oynuyor. Proje halinde olan AVM yatırımlarının yüzde 88’ini ise yerli sermaye geliştiriyor.
Yapılan bir araştırmaya göre haftada 1-2 kez ziyaret edilen AVM’lerde ortalama 2.5 saate yakın zaman geçiriliyor ve ayda ortalama 655 TL harcanıyor. AVM, perakende, alışveriş pazar araştırma şirketi Dorinsight’ın 10 bin 573 kişinin katılımıyla gerçekleştirdiği “AVM Araştırması” raporuna göre tüketiciler, gidecekleri AVM’leri mağaza çeşitliliğine ve ikamet ettikleri bölgeye olan yakınlıklarına göre seçiyor.
DEVASA ALANLAR
2005 yılında AVM alanı 2 milyon 94 bin 19 metrekareyken, 2015 mayıs itibarıyla bu alan 10 milyon 100 bin 556 metrekareye yükseldi. 2017’de 13 milyon 941 bin 534 metrekare kiralanabilir alana ulaşılması öngörülüyor. AVM’lerin kiralanabilir alanlarında İstanbul, Ankara ve İzmir başı çekiyor.
GEREKSİZ ALIŞVERİŞ HAD SAFHADA
“AVM’ler bütün dünyada gereksiz ve yanlış tüketimi pompalayan, özellikle ekonomik sıkıntısı olan tüketici gruplarını yanlış ve gereksiz alışverişlere yönlendirip onları zor duruma düşüren ve bunun da etkisiyle bankaların ipoteği altına sokan bir uygulama. İnsanlara kredi kartları pompalanıyor. Hem ürün hem de kredi kartı reklamlarıyla insanlara buralardan tüketim yapılması dayatılıyor.
AVM’ler zaten sıkıntı, açlık içinde yaşayan insanları daha da sıkıntıya sokmanın bir aracı durumunda. Türkiye’de bu anlamdaki yabancılaşma ve yozlaşma, gereksiz alışveriş, yanlış tüketim had safhada.
Bunun da sonucunda insanlar intihar ediyor, boşanmalar, aile içindeki sıkıntılar arttı. Bir sürü sosyal dram ve trajedilere neden oluyor. Yine küçük esnafın bitmesine neden oluyor. Buralarda çoğunlukla yabancı mallar yer alıyor. AVM’ler gereksiz ithalatın artmasının da bir aracı oluyor.”
KENT MERKEZLERİ MAHVOLDU
“En büyük etkisi kent merkezlerine oluyor. Son yıllarda yoğun bir AVM’leşme süreci gerçekleşti. Bu AVM’ler kentlerin çeşitli yerlerine yayıldı. Kent merkezlerini niteliksiz hale getirdi. Ankara’da Kızılay, Ulus gibi bölgeler çöküntü alanı haline gelme gibi bir durumla karşı karşıya kaldı. AVM’ler sadece tüketim odaklı kentsel fonksiyonlar.
Aslında içinde bir şey yapmadığımız, sadece tükettiğimiz, tam anlamda sosyal aktivitelerimizi gerçekleştiremediğimiz ama kentsel sosyalliğimizi de orada aktardığımız alanlar olarak karşımıza çıkıyor. Bu da uzun vadede sağlıksız bir toplumla karşı karşıya kalmamıza neden oluyor.
Ankara bağlamında baktığımızda 10 yeni AVM, bu çelişkilerin 10 defa daha artması demek. Diğer taraftan da yeni bir AVM’nin açılması eski AVM’nin çökmesi anlamına geliyor. Çünkü bunlar soyut tüketim ürünleri olduklarından kendi kendilerini tüketme doğrultusuna gidiyorlar.”
ESNAF KARA KARA DÜŞÜNÜYOR
“Yeni açılan AVM’lerin daha yatırım maliyetini çıkarmadan yanına birkaç yıl sonra yenileri yapılıyor. Şehrin konseptine uymayan AVM’lerin uzun süreli ve kalıcı olabilmeleri zaten mümkün değildir. 2014 yılında 338 olan AVM sayısı 2015 yılı sonunda toplam alanı 10 milyon 200 bin metrekareyi aşan 361 alışveriş merkezine ulaştı. Kiralanabilir alan olarak ölçülen Türkiye’nin perakende yoğunluğu ise 131 milyon metrekare seviyesine çıktı.
Henüz alışveriş merkezi olmayan 24 şehrimizin sayısı 20’ye iniyor. Burdur, Van, Çorum ve Yozgat da ilk kez AVM ile tanışacak. Açıldığı bölgede 57 işkolundaki esnafımızı olumsuz etkileyen AVM’lere yakın esnaf ve sanatkarımız şimdiden kara kara düşünüyor.”
