“Gecikmenin ekonomik maliyeti çok büyük”
Prof. Demiralp araştırmasında, “Ekonomi üzerinde en az hasar ülke çapında uygulanacak bir aylık tam karantina uygulaması ile mümkün. Gecikmenin ekonomik maliyeti çok büyük” dedi.'Ekonomide en az hasar için 1 aylık karantina'
Ancak bilim insanları tam
karantina uygulamasına geçilmemesinin ekonomik maliyetinin, karantinanın
uygulandığı senaryodan daha fazla olduğunu ortaya koyuyor.
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Yetkin
Report'ta yayınladığı araştırmasında bir aylık karantina ilan edilmesi
gerektiğini belirterek, “Ekonomi üzerinde en az hasar, ülke çapında
uygulanacak bir aylık tam karantina ile mümkün. Gecikmenin ekonomik
maliyeti çok büyük” dedi.
Sözcü'deki haberde, araştırmada, bu şartta bile küçülmenin yüzde 8'e yakın olacağı, günlük
her gecikmenin gayri safi yurtiçi hasılada (GSYH) yüzde 0.4 düşüşe yol
açacağı ve bunun yıllık yüzde 17 küçülmeyle sonuçlanabileceğine dikkat
çekildi.
Koç Üniversitesi ve Maryland Üniversitesi‘nden bir grup akademisyen yeni
tip corona virüsü salgınının Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini ve
çözüm önerilerini içeren bir araştırma hazırladı.
Araştırmanın sonuçlarını paylaşan Prof. Selva Demiralp, tam karantina
uygulamasının gecikmesinin etkisini anlamak için üç farklı senaryoda
ekonominin durumunu incelediklerini aktardı.
HER GÜN %0.4 EK KAYIP
Buna göre hazırlanan örneklemde vaka sayısının 70 bin olduğu gün, bir
sonraki gün ve iki sonraki gün başlayacak karantina uygulamasının
sonuçları ortaya kondu.
Buna göre, vaka sayısı 70 bin iken tam karantina
uygulandığında 42 günlük bir sürede salgın kontrol altına
alınabildiğinden GSYH'deki düşüş yüzde 7.8 ile sınırlı kalıyor.
Sadece bir günlük gecikme olduğunda vaka sayısı 10 binden fazla artıyor.
Bu durumda 42 günlük tam karantina salgını kontrol altına almaya
yetmiyor. Virüs 100 gün sonra tekrar artmaya başlıyor.
Karantinayı vaktinden erken sonlandırmanın da hiçbir işe yaramadığını
aktaran Prof. Demiralp, o süre içindeki üretim kaybının da boşa
gittiğini belirtti.
Araştırmaya göre, bir günlük gecikmenin bedeli olarak ekonomiyi fazladan
2 gün kapatmak gerekiyor. Bu da ekonomik maliyeti bir anda GSYH'nin
yüzde 8.2'sine çıkarıyor.
Eğer iki günlük gecikme olursa bu sefer karantina süresi 46 güne
çıkarken GSYH'deki düşüş yüzde 8.6'ya çıkıyor.
Yani gecikme olan her gün
GSYH üzerinde yaklaşık yüzde 0.4 ilave kayıp doğuruyor.
Şirketleri hayatta tutmak gerekiyor
Prof. Dr. Selva Demiralp ve arkadaşlarının çalışmasına göre, tam
karantina uygulanması halinde küçülmenin yüzde 7.8'de kalabilmesi de
aşağıdaki şartlara bağlı:
– Modelde karantina döneminde gelir akışı duran şirketlerin hayatta
kaldığı ve karantina biter bitmez tekrar üretime geçecekleri varsayıyor.
Geç kalmadan uygulanacak tam karantinada GSYH'nin yüzde 7.8'i kadarlık
kaynak aktarımı ile ekonomik birimleri hayatta tutmak gerekiyor.
– Modelde dış borç bulunmuyor. Bu yıl ödenmesi gereken dış borcun
GSYH'nin yüzde 23'ü olduğunu ve global kriz ortamında bu borcu
çevirebilmenin imkansız olduğunu düşünürsek, destek paketinin TL ve
döviz olarak iki boyutu olmalı. Gereken kaynağın bir kısmının para
basarak sağlanması, diğer kısmının da uluslararası bir kuruluştan döviz
cinsinden temin edilmesi gerekir.
– Uluslararası bir kuruluşun devreye girmesi, sırf dış finansman
açısından değil, para basılmasını gerektirecek olan programa olan
güvenin sağlanması ve enflasyonist risklerin en aza indirilmesi
açısından da kritik.
