Barajlarda su 'dip' yaptı... Elektrik üretiminde doğal gazda rekor artış
Türkiye, tarihi nitelikte kurak dönemden geçiyor. Elektrik üreten barajlardaki su seviyesi deyim yerindeyse “dip” yaptı...
Barajlarda su 'dip' yaptı...
Elektrik üretiminde doğal gazda rekor artış
Aralarında Keban’ın da bulunduğu “ana havza” olarak adlandırılan barajlara, bu yılın ilk 9 ayında 34 milyar 170 milyon metreküp su geldi. Geçen yıl aynı dönemde 53 milyar 491 milyon metreküp su gelmişti...
Geçen yıla göre yüzde 36.1 oranında daha az su geldi. Uzun yıl ortalamalarına göre önceki yıllarla karşılaştırıldığında yüzde 50’ye yakın daha az su akışı söz konusu oldu.
KRT'den Olcay Aydilek'in haberinde, Enerji yönetimi, “en ucuz” kaynak olan sudan elektrik üretiminde frene bastı. Suyun günlük bazda elektrik üretimindeki payı yüzde 15’e dek düştü. Bu pay, daha önce yüzde 30’ları görmüştü. Doğal gazın payı arttı. Pazartesi günü toplam elektrik üretiminde doğal gazın payı yüzde 44 olarak kayıtlara geçti. Doğal gazın payının artması, birim elektrik üretiminin maliyetinin de yükselmesine yol açıyor. Bu durum elektrikte zam baskısını artıyor.
Türkiye, zor bir kışa giriyor. Kuraklık nedeniyle barajlara gelen su miktarı azalırken, elektrik üretiminde doğal gaz talebi yükseliyor. Artan talebi karşılamak için yılın son çeyreğinde 8-10 milyar metreküp ek gaza gereksinimi olduğu hesaplanan Türkiye, Rusya ile en üst düzeyde görüşmeler yaptı. Ancak, şu ana dek ek gaz talebinin karşılandığına ya da karşılanacağına yönelik taraflardan herhangi bir açıklama gelmedi. Türkiye’nin, bu yılın son çeyreğinde gaz tüketiminin 20 milyar metreküp düzeyinde gerçekleşebileceği tahmin ediliyor. Geçen yıl aynı dönemde tüketim, 15 milyar metreküp olmuştu.
GAZ FİYATI UÇTU
Arz açığı kadar önemli bir konu da küresel piyasalarda doğal gaz fiyatının bugüne dek görülmedik düzeylerde artış göstermesi.
BOTAŞ, boru hatları üzerinden Rusya, Azerbaycan ve İran’dan doğal gaz ithal ediyor. Bir miktar da sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) satın alıyor. 1 Ekim 2021 itibarıyla Rusya’dan fiyat formülü petrol ve türevlerine bağlı, uzun dönemli sözleşmeler yoluyla ithal edilen her 1000 metreküp gazın fiyatı, 275 dolara yükseldi.
Uluslararası piyasalarda doğal gazın her 1000 metreküpünün fiyatı, 1000 dolar düzeylerine çıktı. Özellikle Uzak Asya’dan gelen yoğun talep, fiyatın yüksek seyretmesine yol açıyor.
Bu durumda Türkiye’nin, yakıcı hale gelen ek gaz gereksinimini mevcut uzun dönemli sözleşmelerinde yer alan fiyatın çok üstünde, “fahiş” sayılabilecek bir bedelle karşılaması gündeme geliyor. Bu düzeylerde fiyatlarla ithalat kabul edilse bile küresel ölçekte talebin yüksek seyretmesi nedeniyle gazı bulmanın da zor olduğunu bir kez daha vurgulamak gerekiyor.KURAKLIĞIN RESMİ
Peki, barajlarda durum ne? Bu yılın ocak-eylül dönemine ilişkin elektrik üreten ana havza (Keban,
Adıgüzel, Alkumru, Almus, Alpaslan-1, Altınkaya, Batman, Boyabat,
Demirköprü, Deriner, Dicle, Ermenek, Garzan, Hasan Uğurlu, Hirfanlı,
Karacaören…) barajlardaki su miktarına ilişkin veriler ortaya çıktı.
Buna göre söz konusu barajlara, bu yılın ilk 9 ayında 34 milyar 170 milyon metreküp su geldi. Geçen yıl aynı dönemde 53 milyar 491 milyon metreküp su gelmişti. Yaklaşık 20 milyar metreküp daha az su geldi. Uzun yıl ortalamalarına göre de yarıya yakın su akışı söz konusu oldu. Enerji sektörü uzmanları, kuraklığın sürme olasılığına işaret ediyor.
DOĞAL GAZDAN ÜRETİMDE BÜYÜK ARTIŞ
Enerji yönetimi, barajlarda kritik düzeylerin görülmesi sonrasında “en ucuz” kaynak olan sudan elektrik üretimini kıstı. 11 Ekim Pazartesi günü suyun günlük bazda elektrik üretimindeki payı yüzde 15’e (barajlar yüzde 12, akarsu tipi yüzde 3) dek düştü. Bu pay, daha önce yüzde 30’ları görmüştü.
Doğal gazın payı arttı. Pazartesi günü toplam elektrik üretiminde doğal gazın payı yüzde 44 olarak kayıtlara geçti. İthal kömürün payı yüzde 9, yerli linyitin payı da yüzde 15 olarak kayıtlara geçti.
ZAM BASKISI SÜRÜYOR
BOTAŞ, 1 Ekim’den geçerli santrallara sattığı doğal gaza yüzde 15 zam yapmıştı. Doğal gazın payının hızla ve tırmanarak artması, birim elektrik üretiminin maliyetinin de yükselmesine yol açıyor. Bu durum, elektrikte birikmiş zam ihtiyacının büyümesini de beraberinde getiriyor.
Elektrikte tarifeler, üçer aylık dönemlerle maliyetler dikkate alınarak gözden geçiriliyor. 1 Ocak 2022’de, elektrikte zammın kaçınılmaz olarak gündeme gelebileceği ifade ediliyor.
