6 partinin uzlaştığı parlamenter sistemin detayları belli oldu
Parlamenter sistem isteyen 6 partinin önerilerini ortaklaştırma çalışmalarına 14 Aralık’ta nokta konulacak. Hazırlanan rapor liderlere sunulacak. Liderler “tamam” derse ortak açıklama yapılacak...
6 partinin uzlaştığı
parlamenter sistemin detayları belli oldu
CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat
Parti, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nin güçlendirilmiş parlamenter
sistem önerilerini ortaklaştırmak için yürüttüğü çalışma 14 Aralık’ta
yapılacak toplantıyla tamamlanacak...
Gazete Duvar'dan Nergis Demirkaya'nın haberin göre yaklaşık 70 günlük
çalışmanın sonunda hazırlanan rapor genel başkanlar tarafından incelenip
ortak bir mutabakat metnine dönüşürse 6 lider tarafından kamuoyuna
açıklanacak. Seçim sonrası parlamenter sisteme geçiş iradesini ortaya
koyacak bu açıklamanın takvimine liderler karar verecek.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek, İYİ Parti Hukuk ve Adalet
Politikaları Başkanı Bahadır Erdem, Saadet Partisi Seçim İşleri Başkanı
Bülent Kaya, Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp,
Gelecek Partisi Seçim ve Hukuk İşleri Başkanı Ayhan Sefer Üstün ile DEVA
Partisi Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı Mustafa Yeneroğlu’nun
katıldığı parlamenter sistem çalışması eylül ayında başladı.
Eylül ayında iki görüşme yapan temsilciler ekim ayı başından itibaren
TBMM'de bir araya gelerek belirlenen 5 ana konuda uzlaşı aradılar.
70 GÜNDE 5 BAŞLIKTA 100’E YAKIN MADDE ELE ALINDI
Edinilen bilgiye göre 5 başlıkta 100’e yakın alt başlık yer alan
çalışmada temel ilkeleri içeren bir giriş bölümü olacak. Bu bölümü
yasama, yürütme, yargı ve demokratik sistemin temel esasları bölümleri
izledi.
Çalışma, “Her konuda anlaşmadıkça hiçbir konuda anlaşmış değiliz” ilkesi
ile yürütüldü. Bu ilke kapsamında “orta yol” arayışları ile uzlaşma
zorlandı.
CUMHURBAŞKANI 7 YILLIĞINA 1 KEZ SEÇİLECEK, YÜRÜTME MECLİS’TEN ÇIKACAK
Tek tek ele alınan bölümlerde bugüne kadar tüm başlıklarda uzlaşı
sağlandı. Çalışmanın “yürütme” ve “yasama” konularına ele alınan
başlıklara göre tarafsız cumhurbaşkanı 7 yıllık süreyle 1 kez seçilecek,
bir daha aktif siyasete dönemeyecek.
Yürütme yetkisi Meclis’ten seçilecek başbakan ve belirleyeceği bakanlar
kurulunda olacak. Bakanlar, başbakan tarafından belirlenecek, usulen
cumhurbaşkanının bilgisine sunulacak. Cumhurbaşkanının geçmişte krizlere
neden olan veto yetkisi olmayacak.
Hesap verebilir bir başbakan olması için Meclis denetimi artacak.
Bakanlar Kurulu zorunlu bazı durumlarda OHAL ilan edebilecek, ancak OHAL
KHK’sı çıkarma yetkisi olmayacak.
Parlamenter sistemi güçlendirmek amacıyla “Yapıcı güvensizlik oyu”
getirilecek. Hükümet kurmak kolay, yıkmak zor olacak. Meclis’in görev
süresi 5 yıl olacak. Seçim barajı yüzde 3’e çekilecek. Seçimlerde yüzde 1
üzeri oy alan partilere hazine yardımı yapılacak.
Torba yasa uygulamasına son verilecek. Meclis İçtüzüğü yenilenerek
komisyonlar dolayısıyla yasa yapma süreci güçlendirilecek.
HSK’YE NEŞTER, HAKİMLERE COĞRAFİ TEMİNAT
Yargı başlığı altında uzlaşılan başlıklara göre HSK, Hakimler Kurulu ve
Savcılar Kurulu olarak ikiye ayrılacak.
Tarafsızlığı önem taşıyan Hakimler Kurulu’nda Adalet Bakanı ve müsteşar
olmayacak. Ancak Savcılar Kurulu’na bakan ve müsteşar katılabilecek.
Hukukta silahların eşitliği ilkesi gereği adliyelerde iddia ve savunma
makamı eşit hale getirilecek. Mahkeme salonlarında savcı ve avukat aynı
hizada bulunacak. AYM’ye bireysel başvuru yolu güçlendirilecek.
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı kapsamında hakimlere coğrafi teminat
gelecek.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ İÇİN ÖZEL DÜZENLEMELER
Çalışmayı yürüten temsilcilerin “torba bölüm” olarak nitelendirdiği
“demokratik sistemin temel esasları” başlıklı 5. bölüm “temel hak ve
hürriyetler” ile “kamu yönetimi” olmak üzere 2 bölüm halinde ele alındı.
Temel hak ve hürriyetler bölümünde düşünce ve ifade hürriyeti, toplantı
ve gösteri yürüyüşü hakkı, basın özgürlüğü, çevresel haklar, kadın
hakları, sivil toplumun güçlendirilmesi başlıkları ele alındı.
Basın özgürlüğü bölümünde uzlaşılan konulara göre, RTÜK'ün görevini
bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal
değişiklikler yapılacak. RTÜK’te çoğulcu yapı için üyeler TBMM
tarafından nitelikli çoğunlukla seçilecek.
Basınla ilgili mevzuat AYM, AİHM içtihadı doğrultusunda yeniden
düzenlenecek. Anadolu Ajansı bağımsızlık ve tarafsızlık esaslarına göre
yeniden yapılandırılacak.
Keyfi akreditasyon kararları engellenecek. Basın kartları verilmesinde
meslek kuruluşlarının belirleyici olması sağlanacak.
Medya sahipliği ve finansmanı şeffaf hale getirilecek. Basında tekel ve
kartel oluşmaması, medya kuruluşlarının denetlenmesi amacıyla Rekabet
Kurumu'na resen inceleme yetkisi verilecek.
UZLAŞMAKTA ZORLANILAN MADDELERDE ORTA YOL ARAYIŞI
Temel haklar alanında kadın hak ve özgürlükleri konusu da çalışılan
önemli başlıklardan oldu. Buna göre kız çocuklarının eğitime ulaşmasının
önündeki tüm engellerin kaldırılması için çalışılacak.
Eğitim müfredatında ilkokul 5. sınıftan itibaren insan hakları ve kadın
erkek eşitliği dersleri konulacak. Ancak 6 siyasi partinin kadın kotası
ve İstanbul Sözleşmesi konusunda farklı görüşleri bulunuyor.
Kadın kotası konusunda, “Adaletli bir çalışma hayatı için kadınların
güvenceli çalışma, eşit işe eşit ücret, iş özel yaşam dengesinin
kurulması yönünde uluslararası standartlar doğrultusunda gerekli
düzenlemeler yapılacak. Toplumun ve yaşamın her alanında tüm karar alma
mekanizmalarında, kadın-erkek eşitliğini sağlamak ve korumak öncelikli
bir devlet politikası haline getirilecek. Bu konuda yasal, yapısal
düzenlemeler yapılacak” ifadeleri ile uzlaşma sağlandı.
Hazırlanan metinde İstanbul Sözleşmesi ifadesi de geçmedi, ancak, kimi
çekinceler dikkate alınarak “Kadına yönelik şiddetle etkin şekilde
mücadele edilecektir. Şiddetin önlenmesi adına uluslararası sözleşmeler
ve ulusal mevzuattaki hükümler etkin şekilde uygulanacaktır” ifadesine
yer verildi.
Siyasi parti temsilcileri uzlaşma arayışını, “Masaya çözüm üretmek için
oturuyorsan çözüm bulursun. Bunlar orta yol bulacağımız konular”
değerlendirmesinde bulundu.
SON TOPLANTIDA KAMU YÖNETİMİ ELE ALINDI: KAYYIMA SON VERİLECEK, MÜLAKAT
KALKACAK
6 partinin sistem çalışmasının son toplantısında kamu yönetimi
kapsamında yerel yönetimler üzerinde duruldu.
Edinilen bilgiye göre kamu denetiminin şeffaflığı, hiçbir kurumun
Sayıştay denetimi dışında kalmaması konularında anlaşıldı. Kamuda işe
alımlarda yazılı sınavın esas olması da uzlaşılan başlıklar arasında yer
aldı.
Son toplantıda yerel yönetimlerin güçlendirilmesi de özel olarak ele
alındı. Buna göre merkezi idare ile yerel yönetimlerin farklı partilerde
olması durumunda yetkilerin kısıtlanmayacağı, merkezi idarenin vesayet
oluşturmayacağı bir sistem kurulacak.
Yerel yönetimlerin mali gelirlerinin artırılması, belediye hizmetlerinin
daha etkin ve verimli olması için gerekli mali yapı oluşturulacak.
Merkezi idarenin vesayet kurma yetkisi ortadan kaldırılacak.
Yerel yönetimlere İçişleri Bakanı oluruyla kayyım atanması uygulamasına
son verilecek. Belediye başkanları sadece görevi ile ilgili suçlarda
mahkeme tarafından karar alındığında, hakkında bir suçla ilgili kesin
hüküm olduğunda görevden alınabilecek. Bu durumda da yerine belediye
meclisinden yeni başkan seçilecek.
3 BAŞLIK KALDI, 14 ARALIK’TA NOKTA KONULACAK
6 parti 14 Aralık’ta yapacağı son toplantıda üniversitelerin yapısı,
siyasi etik ve BDDK, SPK, EPDK gibi üst kurulların yapısını ele alacak.
Bu konularda da uzlaşma sağlandıktan sonra bugüne kadar yapılan
görüşmeler neticesinde ortaya çıkan metin üzerinde redaksiyon yapılacak.
Böylece yaklaşık 70 gündür süren çalışma tamamlanmış olacak.
ORTAK AÇIKLAMA BEKLENİYOR, TAKVİME LİDERLER KARAR VERECEK
Hazırlanan rapor parti temsilcileri tarafından genel başkanlara
sunulacak. Genel başkanlar 6 partinin hukuk başkanının çalışmasını
inceledikten sonra ortak mutabakat metnine “olur” verirse birlikte
açıklama yapılması bekleniyor.
Çalışma içinde yer alan parti temsilcileri, 6 liderin bir arada açıklama
yapma planı için, “Bu olursa, 6 muhalefet partisi seçim sonrasına dair
parlamenter sisteme geçiş iradesini ortaya koymuş, bu geçişle ilgili
kamuoyuna söz vermiş olacak. Beklentimiz bu yönde” değerlendirmesi
yapıyor.
Ancak bu açıklamanın zamanı için bir takvim verilemiyor. Liderlerin
tarihe siyaset gündemi, stratejisi ve programlarına göre karar vereceği
ifade ediliyor.
ALTILI MASA GEÇİŞ SÜRECİNİ DE ÇALIŞABİLİR
Parlamenter sistem önerisinde uzlaşma sağlandıktan sonra bu kez aynı
ekibin “geçiş süreci” olarak ifade edilen seçim sonrası planlamanın
ortaya konulması için ek çalışma yapılması bekleniyor. Bu konuda kararı
da liderler verecek.
