TÜİK'te Ocak enflasyonu öncesi operasyon üstüne operasyon
TÜİK'te Ocak enflasyonu öncesi
operasyon üstüne operasyon
3 Şubat’ta TÜİK tarafından Ocak ayı enflasyonu açıklanacak...
TÜİK’in enflasyon rakamlarını baskılamak için yaptığı ince hesaplara bir yenisinin eklenmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Ocak ayında enflasyon hesabında kullanılan mal ve hizmet sepetinin bileşenlerinin ağırlıkları değişecek. Yani yeni ağırlıklarla enflasyon hesaplaması yapılmış olacak.
soL - Haber'den Aşkın Süzük'ün haberinde, AKP iktidarı, TÜİK’in bir sürpriz yaparak gerçeğe göreli daha yakın bir rakam açıklaması ihtimaline karşı canhıraş bir çaba içerisinde. Görevden almalar, atamalar, zam takviminde planlamalar, bazı sektörlerde ÖTV düzenlemeleri, veri toplama biçiminde değişiklikler ve hesaplama yönteminin sunduğu manipülasyon olanaklarını sonuna kadar kullanma...
Enflasyon rakamları AKP için neden önemli?
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve iktidar için enflasyonun seviyesi ve eğilimi birkaç nedenle kritik. İktidar, fiyat artışlarının etkisini sınırlamak için elinden geleni yapsa da, devlet bütçesinde bozulma ve harcamaların artmasının seçimlere kadar daha büyük bir enkaz yaratma potansiyelinden çekiniyor. Çünkü seçim öncesinde devlet kasasından daha fazla dağıtmaya mecburlar, o dönemde daha fazla harcama politikası alanının kalmasını tercih edecektir.
Diğer yandan, Erdoğan’ın faiz-enflasyon konusunda girdiği inatlaşmanın bir “deli saçması” olarak değerlendirilecek kadar basit olmadığı görülüyor. İşin iktisat politikaları çerçevesini bir yana bırakırsak, bu tür her bir başlık Erdoğan ve AKP tarafından ideolojik bir araç olarak kullanılıyor. “Nass politikası” yoluyla AKP kendi seçmen kitlesini konsolide etme ve yaşanan ekonomik çöküşün kitleler nezdinde katlanılabilirliğini arttırma amacı güdüyor. Bu bağlamda Erdoğan’ın bu inatlaşmada elinin daha fazla zayıflamaması, faizler düşürülür veya düşük tutulurken enflasyonda da bir an önce düşüş trendine girilmesi gerekiyor.
Asgari ücrette işçinin net eline geçen tutarın yüzde 50 arttırılması, TÜİK’in açıkladığı enflasyonun oldukça üzerinde bir zamma işaret ediyordu. Benzer biçimde, kamu işçisi ve çalışanlarına, emeklilere gerçek enflasyonun yanına yaklaşamayacak ancak propaganda için yeterli bir makyajı sağlayacak zamlar yapıldı. Enflasyonda hızlı artışın sürmesi, bu makyajın beklenenden hızlı dökülmesine neden olacak. Ayrıca, yıllardır ekonomideki başarılarının mottolarından birisi olarak kullandıkları “enflasyonu üç haneli rakamlardan tek haneye indirdik” söyleminin artık AKP’ye yönelecek bir silah haline gelmemesi gerekiyor. Gerçekten de halkın önemli bir kısmının ekonomideki “hal ve gidişat” algısının temel ölçütlerinden birisi enflasyon rakamları.
Bunlar ve benzeri nedenlerle Erdoğan açısından TÜİK çok kritik bir kurum haline geliyor. Üstelik ince ayar verilmesi ve kontrol edilmesi gereken tek gösterge enflasyon değil.
TÜİK’te sürekli yönetim değişikliği
Ocak ayı enflasyon rakamlarının açıklanmasından beş gün önce yani geçtiğimiz Cumartesi günü TÜİK Başkanı Erdal Dinçer görevden alındı. Yerine BDDK Başkan Yardımcısı görevini yürüten Erhan Çetinkaya atandı.
Bu değişikliğin zamanlaması şaşırtmazken, TÜİK’te son bir yılda üç, son altı yılda altı kez başkan değiştirildi. Başkan değişikliğinin yanı sıra, son dönemde çok sayıda başkan yardımcısı ve daire başkanı da değişti.
TÜİK’teki değişimin hızına kurumun kendisi de yetişemiyor olmalı ki, üzerinden dört gün geçmiş olmasına rağmen web sitesinde Başkan olarak hâlâ Erdal Dinçer görünüyor. Ayrıca, yine bu değişiklikler nedeniyle organizasyon yapısı iyice bozulan TÜİK’in “organizasyon şeması”na siteden ulaşılmaya çalışıldığında karşımıza boş bir sayfa çıkıyor. Şema da yok, organizasyon da...
Ocak ayı enflasyonuna ince müdahaleler
TÜİK, Aralık ayı tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artışını aylık yüzde 13,58 olarak açıklamıştı. Yıllık TÜFE artışı ise yüzde 36,08 gibi yüksek bir orana çıkmıştı. Ocak ayından geçerli olmak üzere elektrik ve doğalgaza yapılan zamlar, ÖTV düzenlemeleri ve piyasada neredeyse tüm mal ve hizmetlerde fiyatlardaki artışın sürmesi nedeniyle enflasyonun çok daha yüksek bir düzeye çıkması bekleniyor.
Ancak TÜİK’e son yapılan müdahalelerle enflasyondaki yeni düzeyin ne kadar ayarlanabileceğini hep birlikte görmüş olacağız.
TÜİK yönetiminde değişiklikler, AKP’nin enflasyon rakamları için yaptığı ince hesaplardan farklı olarak kuruma ve verilere doğrudan müdahale girişimi olarak değerlendirilebilir. Ayrıca Ocak ayı içerisinde bazı düzenlemelerle enflasyona aşağı yönlü etkisi olabilecek bazı adımlar atıldı.
Otomotiv sektöründe yapılan ÖTV düzenlemesi ile bazı araç modellerinin fiyatları yüzde 3-11 arasında indirildi.
TÜİK, beyaz eşya, elektronik ürünler, mobilya, birinci el otomobiller ve otobüs biletleri fiyatları için internet üzerinden derlenen fiyatları endeks hesaplamalarında kullanacağını duyurdu. Bu durum, TÜİK gibi “şeffaf” bir şekilde çalışmayan bir kurum için yeni manipülasyon olanakları sağlayabilir.
Bunlara ek olarak hükümetin zam takvimi de, enflasyon hesaplama yöntemi nedeniyle önem kazanıyor. Ocak ayında enflasyon hesabında fiyatları ölçülen mal ve hizmetlerin 2022 yılı ağırlıkları değiştirilecek. Bu çerçevede kullanılan yöntemin sonucu olarak, elektrik faturasının 2022 yılında sepetteki ağırlığı bir miktar azalacak, bu doğrultuda elektrik zammının enflasyona yansıması belli oranda düşmüş olacak.
“Gözleri ışıltıyla bakan” Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, yine Ocak ayında yaptığı bir açıklamada, enflasyonun Ocak’ta pik yapacağını Mayıs’tan itibaren düşüş yaşanacağını ve 2023 seçimlerine tek haneli enflasyonla girileceğini açıklamıştı. Nebati bu açıklaması ile aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sürekli yaptığı gibi TÜİK’e açıklayacağı enflasyon verileri için bir yol haritasını çoktan çizmişti.
