Mega projelere yine milyarlar akacak

Mega projelere yine milyarlar akacak

Bir kuruş vergi vermediği ortaya çıkan müteahhitlere "garanti ödemesi" altında aktarılacak milyara gelecek hafta bir de kur güncellemesi gelecek...

Devlet payını kur farkıyla alıp, canları isterse vergi ödüyorlar: Mega projelere yine milyarlar akacak

Kamu kaynaklarını büyük sermaye gruplarına aktarmanın araçlarından biri Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) ile inşa edilen projeler. İktidar bu yöntem sayesinde köprü, otoyol ve şehir hastaneleri gibi büyük yapıların "devletin kasasından tek kuruş çıkmadan" tamamlandığını savunuyor. Verilerse kuruş ödenmeyecek projelere milyarlar aktığını gösteriyor.

"Yap-İşlet-Devret" olarak da bilinen bu modelle yapılan köprü, tünel ve otoyollara 1 Temmuz itibariyle kur ayarlaması geliyor. Hazinenin şirketlere garanti ettiği araç geçiş ücretleri artırılacak, şirketlerin kasası doldurulacak.

CHP'nin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuzyılmaz'ın paylaştığı hesaplamaya göre 4 projede uygulanacak zamlar şöyle:

• Osmangazi Köprüsü’nde garanti edilen geçiş ücreti 1.808 TL’ye çıkıyor.
  Geçen araç ücreti 399 TL olarak kalacak ancak Hazinenin şirkete ödeyeceği fark tutarı 1.409 TL’ye çıkacak.
  Devlet köprüden günde 40 bin aracın geçmesini garanti ediyor.
   
• Çanakkale Köprüsü’nde garanti edilen geçiş ücreti 740 TL’ye çıkıyor. 
  Geçen araç ücreti 419 TL olarak kalacak ancak Hazinenin şirkete ödeyeceği fark tutarı 321 TL olacak.
  Devlet köprüden günde 45 bin aracın geçmesini garanti ediyor.
   
• Avrasya Tüneli’nde garanti edilen geçiş ücreti 213 TL’ye çıkıyor. 
  Geçen araç ücreti 112 TL olarak kalacak ancak Hazinenin ödeyeceği fark tutarı 101 TL olacak.
  Devlet tünelden günde 68 bin aracın geçmesini garanti ediyor.
   
• Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde garanti edilen geçiş ücreti 180 TL’ye çıkıyor. 
  Geçen araç ücreti 49 TL olarak kalacak ancak Hazinenin ödeyeceği fark tutarı 131 TL olacak.
  Devlet köprüden günde 135 bin aracın geçmesini garanti ediyor.

Milyarlar alıp vergi ödemiyorlar

Müteahhitlerin kasasını doldurmanın tek yolu garanti ödemeleri değil. Bir o kadar da devletin bu şirketlerden almaktan vazgeçtiği ya da "alamadığı" vergiler var.

Bu hafta Meclis'e gelmesi beklenen Vergi Paketi bunun itirafı oldu. Paket için Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) hazırladığı sunumda köprü, otoyol, hızlı tren garları, havalimanı ve şehir hastanelerini işleten şirketlerin vergi ödemediğinden bahsedildi.

Pakette bu şirketlerden alınan Kurumlar Vergisi’nin yüzde 25’ten, yüzde 30’a çıkarılması öneriliyor. GİB önerisine eklediği notta şöyle diyor:

“Hali hazırda bu kapsamda 44 mükellef bulunduğu tespit edilmiş olup, 2023 yılında bu mükelleflerden 7’si 12.6 milyar lira matrah beyan etmiş ve bu tutar üzerinden 2.8 milyar lira Kurumlar Vergisi tahakkuk etmiştir. 37 mükellef matrah beyan etmemiştir.”

16 milyar dolar gitti, en az 672 milyar lira daha gidecek

2024 Bütçesi’nden KÖİ projelerinin müteahhitlerine toplam 162,4 milyar lira kaynak ayrıldı. 2025’te bu tutar 240,8 milyar liraya, 2026’da ise 270,3 milyar liraya çıkacak.

Mega projeler için 2017-2023 yılları arasında bütçeden toplamda yaklaşık 16 milyar 844 milyon dolar harcandı.