Yeni "Büyük Oyun"
BOP EŞBAŞKANLIĞI’NDAN
“BÜYÜK OYUN”UN EŞBAŞKANLIĞI’NA
Erol BİLİBİK '
Terör örgütü Taliban’la diyalog kurulması konusu Aralık 2010’da ölen, ABD’nin Afganistan-Pakistan Özel Temsilcisi Richard Holbrooke tarafından gündeme getirildi. ABD’nin Ortadoğu’dan Sorumlu Merkez Komutanlığı’na atanan Orgeneral David Petraeus ta bu konuda Holbrooke’la birlikte çalıştı. Holbrooke; Afganistan, Pakistan ve ABD yönetimleri arasında sürekli görüşmelerde bulundu. Holbrooke’un ölümünden sonra bu göreve getirilen Marc Grossman da aynı konuda görüşmelere devam etti. Grossman’ın çabaları sonucu Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai “Hükümetimiz, ABD ve Taliban’la öngörüşmelere başlamıştır, görüşmelerin iyi gitmektedir. Yabancı güçler ile olan görüşmeleri ABD kendisi yürütüyor.” açıklamasını yaptı. Daha sonra ABD Savunma Bakanı Robert Gates ve Dışişleri Bakanı Hillary Clinton da Taliban’la temasta olduklarını açıkladılar.ABD sadece Karzai ve Taliban ile değil, aynı zamanda Pakistan ile görüşüyordu. Nitekim Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Pakistan Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari’nin Çankaya’daki karşılama töreninde basına yaptığı açıklamada; barışa katkı için Afganistan ve Pakistan’la koordinasyon yapılabileceğini ifade etti. Buna ilaveten Türkiye’de Taliban ofisi açılabileceğini de söyledi; ancak Zerdari buna karşı çıktı. Ayrıca hala çok etkili olan Afganistan eski Dışişleri Bakanı Abdullah Abdullah ta bu girişime karşı çıkarak bunu terör örgütünü legalize etmek anlamına geleceğini söyledi.
Başbakan Erdoğan’ın Başdanışmanı İbrahim Kalın; Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü’nde yaptığı konuşmada Taliban için ofis açma girişimlerini doğruladı ve ofisin İstanbul’da açılmasının düşünüldüğünü belirtti. Hürriyet gazetesinde yayınlanan bir açıklamaya göre, bu öneriye ABD Yönetimi’nin de üstü kapalı destek verdiği anlaşılmaktadır. Türkiye bunun ardından; Taliban’ın Afganistan’da silahlı mücadeleyi bırakıp siyaset sahnesinde yer alması için arabuluculuk görevini üstlendi, Afganistan ve Pakistan ile koordineli olarak görüşmeler yürütmeye başladı.
Grossman, Washington’daki İslam Kalkınma Örgütü (İKÖ) Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu ile buluştu ve ABD Yönetimi olarak İKÖ’den de Afganistan’da uzlaşma sürecine katkı beklediklerini söyledi. Başkan Obama’da İhsanoğlu ile Beyaz Saray’da 20 dakika süren baş başa bir görüşme yaptı ve aynı talebi yineledi.
ABD’nin yürüttüğü tüm bu görüşmelerin amacı; ılımlı olarak değerlendirdiği Taliban aşiretlerini silahlandırıp maaşa bağlayarak radikal olan Taliban aşiretlerine karşı savaştırmak, bu radikallerin kontrol ettikleri bölgeleri, Pakistan İstihbarat Örgütü’nün desteği ile de ele geçirmektir. ABD, müttefiklerinin ılımlı Taliban örgütleri ile diyaloga girmelerini sağlamak için bu ülkelerde Taliban ofislerinin açılmasını desteklemektedir. ABD’nin bu stratejisine, Zerdari (ABD’nin kuklası olmasına rağmen) ve Abdullah Abdullah karşı çıkmaktadır, çünkü bu planın aslında İngiliz emperyalizminin bölgeye yönelik “Büyük Oyun” adlı stratejisinin benzeri olduğunun farkındadırlar.
ABD’nin bu strateji ile güttüğü amaç ise; Peştunistan ve Belucistan bölgelerini radikal Taliban’dan arındırarak, Arap Denizi’ne inip burada kıyı üssü kurmak; bu suretle Afganistan’daki kuvvetlerinin, Pakistan üzerinden denizle irtibatını sağlamaktır. En büyük rakibi olarak gördüğü ve petrol ihtiyacının %80’ini Ortadoğu’dan karşılayan Çin’in sevkiyatını bu şekilde engellemek ve Orta Asya ülkelerini de kuşatmaktır. İngiliz Independent gazetesi yazarı Robert Fisk’in de isabetle belirttiği gibi bu strateji tarihteki “Büyük Oyun”a ve güney batı Asya’da sınırların yeniden çizilmesi sürecine geri dönülmesi anlamına geliyor. Bu bağlamda BOP Eşbaşkanı, katliamlara neden olacak olan yeni “Büyük Oyun”un da Eşbaşkanlığı’na soyunmuş oluyor.
NOT: “Büyük Oyun”; Çarlık Rusyası ile Kraliçe Victoria İngilteresi’nin, Güney ve Orta Asya’daki zengin rezervler üzerinde hegemonya kurmak için giriştikleri mücadeleydi. 21’inci yüzyılda ABD’nin; petrol ve doğalgaz zengini Ortadoğu, Güney Asya ve Orta Asya’yı hakimiyeti altına alma mücadelesi ise yeni “Büyük Oyun”dur.
İlk Kurşun
*
