'Bakanlar Kurulu Anayasa'ya aykırı'
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Onur Karahanoğulları, şu an görevde olan Bakanlar Kurulu'nun Anayasa'ya aykırı biçimde oluşturulduğunu öne sürdü.Prof. Dr. Onur Karahanoğulları Kurulu'n
Anayasa'ya oluşturulduğunu öne sürdü...
'Bakanlar Kurulu Anayasa'ya aykırı'
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İdare Hukuku öğretim üyesi Prof. Dr. Onur Karahanoğulları, şu an görevde olan Bakanlar Kurulu'nun Anayasa'ya uygun biçimde oluşturulmadığını öne sürdü.30 Aralık 2011 tarihinde konu ile ilgili bir yazı kaleme alan Prof. Karahanoğulları, iddiasının hukuki gerekçelerini ifade etti. Karahanoğulları, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün imzasıyla 6 Temmuz 2011 tarih ve 27986 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Bakanlar Kurulunun Atanmasına Dair İşlem”in, Anayasa’nın 109. maddesine aykırı biçimde, bakan olmayan dört kişiye bakanlar kurulunda yer verdiğini belirtti. Karahanoğulları, Cumhurbaşkanı Gül tarafından Başbakan Yardımcısı olarak görevlendirilen kişilerin bakan olarak atanmadığını, bakan olarak atanmadıkları için de bu dört kişinin bakanlar kurulunda yer alamayacağını ileri sürdü.
KHK ile yapılan düzenlemeye aykırı işlem iddiası Prof. Dr. Onur
Karahanoğulları'nın konu ile ilgili yazısı şöyle:
Türkiye Cumhuriyeti’nin halen görev yapmakta olan hükümeti 6 Temmuz 2011 tarih ve 27986 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı’nın “Bakanlar Kurulunun Atanmasına Dair İşlem”i ile oluşturulmuştur (İşlem yazının sonunda yer almaktadır). Bu işlem Anayasa’nın 109. maddesine aykırı biçimde bakan olmayan dört kişiye bakanlar kurulunda yer vermektedir.
Cumhurbaşkanı bu işleminde bakanlar kurulunu ikiye ayırarak oluşturmuştur. “Başbakan yardımcısı görevlendirmesini onaylama” ve “bakanlıklara listede gösterilen kişileri atama”.
“1 – … yapmış olduğunuz öneri uygun bulunarak, 27/9/1984 tarihli ve 3046 sayılı Kanunun 4üncü maddesi uyarınca, Başbakan Yardımcısı unvanıyla görev yapmak üzere dört Bakan görevlendirilmesi onaylanmıştır.
2 – Yeni Bakanlar Kurulunda yer alan Bakanlıklara, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 109'uncu maddesi gereğince ekli listede gösterilen kişiler atanmıştır.”
Bu işlemle bakanlar kurulu, başbakan, dört başbakan yardımcısı ve yirmi bakan olmak üzere yirmi beş kişiden oluşmaktadır.
Bakanlar Kurulu’nun oluşumu Anayasa ile kurala bağlanmıştır. Anayasa’nın Cumhuriyetin Temel Organları başlıklı Üçüncü Kısmının Yürütme Başlıklı İkinci Bölümü’nün, Cumhurbaşkanından sonra gelen Bakanlar Kurulu başlığında kuruluş düzenlenmiştir.
II. Bakanlar Kurulu A. Kuruluş
MADDE 109- Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan kurulur. Başbakan, Cumhurbaşkanınca, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri arasından atanır. Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanınca atanır; gerektiğinde Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilir.
Buna göre Bakanlar Kurulu başbakan ve bakanlardan oluşur. Başbakan cumhurbaşkanınca atanacak, atanan başbakan bakanları seçecek bakanlar da cumhurbaşkanınca atanacak ve bakanlar kurulu oluşacaktır. Anayasada “bakan görevlendirme” yani bir kişinin görevlendirme ile bakan olması bulunmamaktadır. Bakan olmayan bir kişinin bakanlar kurulunda yer alması mümkün değildir.
Başbakana yardımcı bakanlar görevlendirilmesi için kişinin öncelikle Anayasanın 109. maddesine uygun biçimde başbakanca seçilmiş ve cumhurbaşkanınca bakan olarak atanmış olması gerekir. Bakan olmayan bir kişinin görevlendirilmesi ve bakanlar kuruluna dahil edilmesi Anayasanın 109. maddesine aykırıdır.
3 Haziran 2011 tarihinde 643 sayılı KHK ile 3046 sayılı Kanun’da değişiklik yapılarak bakan ile devlet bakanı ayrımı kaldırılmıştır. Bakanlıkların Kuruluşunu düzenleyen 3046 sayılı Kanun’un 4.maddesinin değişiklik öncesi başlığı “Başbakan Yardımcıları ve Devlet Bakanları” biçimindeydi.
Maddede başbakana yardım etmek üzere bakan görevlendirilebileceği kurala bağlanmış ve ayrıca bir de devlet bakanı statüsü oluşturulmuştu.
Devlet bakanı olarak atanan kişiler, bakan oldukları için başbakan yardımcı olarak görevlendirilebiliyorlardı (Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı …). 643 sayılı KHK bu hükmü değiştirdi ve devlet bakanı statüsünü kaldırdı. 4. maddenin başlığı “Başbakan Yardımcıları” oldu. Yeni düzenleme Anayasaya uygun. Bakanlar başbakan yardımcısı olarak görevlendirilebiliyorlar. Ancak görevlendirme işlemi bir bakan ataması değil. Bir bakanın, başbakanın teklifi ve Cumhurbaşkanı’nın onayı ile başbakan yardımcısı olarak görevlendirilmesi sözkonusu. Fark bakanlık için atama, görevlendirilme için onay kurumlarının kullanılmasından da anlaşılıyor.
Başbakan Yardımcıları
Madde 4 – (Değişik : 3/6/2011 – KHK-643/1 md.)
Başbakana yardım etmek ve Bakanlar Kurulunda eşgüdüm sağlamak üzere Hükümetin oluşumu ve genel siyasetinin yürütülmesinin gerektirdiği sayıda bakan, Başbakan Yardımcısı olarak görevlendirilebilir. Ayrıca Başbakana yardım etmek ve Başbakan tarafından verilecek
görevleri yerine getirmek, Bakanlar Kurulunda koordinasyonu sağlamak, özel önem ve öncelik taşıyan konularda tecrübe ve bilgilerinden istifade edilmek amacıyla Başbakanın teklifi ve Cumhurbaşkanının onayı ile, Başbakan Yardımcısı unvanıyla görev yapmak ve sayısı beşi geçmemek üzere bakan görevlendirilebilir. Başbakan Yardımcısı unvanıyla görev yapmak üzere görevlendirilen bakanların danışma ve büro hizmetlerini yürütecek personele ait kadrolar Başbakanlık kadro cetvelinde gösterilir.
Maddenin bu yeni hali, anayasada olmayan devlet bakanı statüsü getirmiş olan eski haline göre anayasa uygundur. Bununla birlikte Anayasa’nın 109. maddesi ve 3046 sayılı Kanunun bu hükmü Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından yanlış uygulanmış sonucunda da bakanlar kurulu hukuka aykırı biçimde oluşturulmuştur.
6 Temmuz 2011 tarihli Cumhurbaşkanı işlemi ile oluşturulan Bakanlar Kurulu’nda bakan olmayan dört kişi bulunmaktadır. Anayasanın 109. maddesine göre “Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan kurulur.” Buna rağmen, 6 Temmuz 2011 tarihli listede yer alan dört kişi bakan değildir.
Bursa Milletvekili Bülent ARINÇ Başbakan Yardımcısı
Ankara Milletvekili Ali BABACAN Başbakan Yardımcısı
Kırıkkale Milletvekili Beşir ATALAY Başbakan Yardımcısı
Yozgat Milletvekili Bekir BOZDAĞ Başbakan Yardımcısı
Cumhurbaşkanı 6 Temmuz 2011 tarihli işlemi ile yirmi bir bakan atamış ve bakan olmamalarına karşın dört kişinin başbakan yardımcısı olarak görevlendirilmesini onaylamıştır. Bu dört kişinin bakan olarak atanmasına ilişkin cumhurbaşkanı işlemi ise bulunmamaktadır. Cumhurbaşkanı, işleminin ikinci maddesinde “Bakanlar Kurulunda yer alan Bakanlıklara, … gösterilen kişiler atanmıştır.” denilmektedir. Sözkonusu dört kişinin atandığı bir bakanlık da bulunmamaktadır. Bakan olarak atanmamış olan dört kişi bakanlar kuruluna katılmaktadır. Bakanlar Kurulu Anayasaya aykırı olarak oluşturulmuş durumdadır. Bu hukuka aykırılığın giderilmesi için yetki ve yöntem koşutluğu ilkesine uygun olarak yeni bir işlem yapılarak bu dört kişinin görevlendirilmesi kaldırılmalıdır. Başbakan, görevinde kendisine yardımcı olacak kişiler istiyorsa, 3046 sayılı Kanuna uygun olarak bakanlar arasından seçim yapmalı, bunu Cumhurbaşkanına teklif etmeli ve Cumhurbaşkanı’nın onayı ile görevlendirme yapılmalıdır.
.
