Kuzu'dan 'kuzu'lara ninniler!
TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı, AKP İstanbul milletvekili Burhan Kuzu, başkanlık sistemine yöneltilen ‘diktatörlük’ eleştirisinin doğru olmadığını savundu. Kuzu’ya göre; asıl diktatörlük parlamenter sistemde var çünkü Başbakan çok güçlüBAŞKANLIK TARTIŞMASI
.
Burhan Kuzu: Parlamenter Sistem diktatörlük
‘Üç muhalefet partisinin de başkanlık sisteminin adını duyduğunda kırmızı görmüş boğa gibi hareket ettiğini’ dile getiren Kuzu, “Bunun arka planında ‘bu model gelince biz gideriz’ korkusu var. Bunu diyemedikleri için kimyaları bozuldu” diye konuştu.
TARİHİ FIRSAT
Başkanlık sistemi sürekli gündemde ancak destek görmüyor.
Ben 30 yıldır, Özal ile birlikte çalıştığımız dönemden beri bu sistemi savunuyorum. Demirel de Çiller de savundu ama onlar daha çok yönetimden düştükten sonra savundular. Ne zaman koalisyon olsa başkanlık çözüm olarak konuşuluyor. Şimdi ilk kez güçlü bir hükümet varken bu tartışılıyor. Bu tarihi bir fırsattır. Toplumun hemen tamamını temsil eden bir parlamento var. Yani tam zamanı… Tartışmaya açığız. Yanlış hükümler olabilir, düzeltilir. Ama bizi eleştirenler başkanlık modelinin adını duyduklarında bile çıldırıyorlar. Gelin konuşalım rahatsız olduğunuz hükümleri çıkaralım diyoruz kaçıyorlar.
BAŞKAN DA DÜŞER
Başkana tanınan ‘Meclis’i fesih yetkisi’ diktatörlüğe gidiş olarak eleştiriliyor.
Başkanın fesih yetkisi var ama Meclis de başkanı düşürebiliyor. Her iki halde de seçime gitmek var. Deniliyor ki fesih Güney Amerika’da var. Doğrudur orada Başkan geliyor Meclis’i feshediyor, diktatörlüğünü ilan ediyor. Ama orada sistem yanlış kurulmuş, bir de halkın eğilimi öyle. Yani sebep başkanlık sistemi değil.
Sizin önerinizde fren sistemi nasıl işleyecek?
Başkan Meclis’i feshederse kendisi de seçime gitmek zorunda. Bizi eleştirenler, ‘fesih olursa diktatörlük ilan eder’ diyorlar. İşlerine gelmediği için başkanın da düşeceğini söylemiyorlar. Başkan seçime gitmeyi göze alırsa bu yetkisini kullanır. Ayrıca Meclis de başkanı düşürebiliyor. Bu halde de Meclis seçimi başkanla birlikte yenilenecek. ‘Başkanı düşürdüm keyfime bakarım’ yok.
DENETİME AÇIK
Başkanın ‘kararname çıkarma yetkisi’, yasama yetkisini ele geçirmek anlamına gelmez mi?
Yasamada mutlak yetki Meclis’tedir. Fakat Meclis, başkanın istediği yasaları zamanında çıkarmaz ise o vakit başkan kararname ile düzenlemeyi yapabilir. İşte Obama’nın halini görüyorsunuz. Geçici bütçelerle idare etti, sağlık reformunu ancak Cumhuriyetçilerin desteğiyle geçirebildi. Üstelik bu kanun gücündeki kararnameler Anayasa Mahkemesi’nin denetimine açıktır. Meclis bu arada kanun çıkarırsa o geçerli olur. Yani bir boşluk olduğunda kullanılacak bir yetki. Bu 1937’ye kadar ABD’de vardı, kaldırdıklarına pişman olmuşlar ki şimdi getirmeyi tartışıyorlar. Yani Meclis tıkandığında ne olacağı sorusunun cevabı yok. Bunu müzakere edebiliriz, bağnaz değiliz.
DİKTATÖRLÜK ŞİMDİ VAR
Bu sistemde kuvvetler dengesi nasıl kurulacak?
Başkanlıkta kuvvetler ayrımı serttir. Yani kuvvetler birbirine muhtaç halde. Karşılıklı dengeye dayanan bir sistem. Başkan yürütmede güçlü ama Meclis kanun çıkarmazsa ne yapacak? Perişan olur. Güç iki tarafa da dengeli verilmiş, birbirine muhtaç kılınmış. Ama asıl parlamenter modelde yasama yok. Meclisin adı var kendi yok. Bütçeyi yapmak da uygulamak da hükümetin yetkisinde. Diktatörlük varsa burada var. Kaç bakan düşürüldü? Olmayan bir denetime bel bağlamışsınız. Parlamento tek kişi sistemine müsaittir. Bunlar başkan deyince eline sopa alıp her şeyi yaptıracak sınıf başkanı seçilecek zannediyorlar. Aslında başkanlık yerine kongre hükümeti rejimi demek gerek. Atatürk de bunu istiyordu ama ‘Padişah gitti başkan geldi’ dedirtmemek için bunu ertelediğini söyledi. Parlamenter sistemde Başbakan Obama’dan bile güçlü. Bu Almanya’da da, İtalya’da da böyle.
Yurt
