YANDAŞ firmalara kıyak üstüne kıyak. 133 milyar liraya ulaştı
Vatandaş yüksek elektrik faturalarıyla boğuşurken elektrik üretim şirketleri zenginleşiyor.
AKP'ye yakın firmalara kıyak üstüne
kıyak. 133 milyar liraya ulaştı
Yüksek enflasyon nedeniyle artan hayat pahalılığı vatandaşları canından bezdirdi. Vatandaşlar yüksek elektrik faturalarıyla baş etmeye çalışırken elektrik üretim şirketleri piyasa faaliyetleri ile elde ettikleri gelirlerin dışında kamu bütçesinden verilen piyasa dışı destekler ve teşviklerle sürekli zenginleşiyor. Türkiye’de 80’li yıllarda başlayan elektrik enerjisi sektörünün özelleştirilmesi, hem elektrik arzında sorunlara yol açıyor hem halk elektriği çok yüksek fiyatlara almak zorunda kalıyor...
Birgün’den Nurcan Gökdemir’in haberine göre, elektrik üretim şirketlerine 116 milyar TL’si son üç yılda olmak üzere on yılda toplam 133 milyar lira aktarıldı.
AKP'YE YAKIN FİRMALARA KIYAK ÜSTÜNE KIYAK
Elektrik
enerjisi üretiminin piyasalaşması, AKP iktidarları döneminde iktidara
yakın bazı çevrelere sermaye transferi araçlarından biri olarak
kullanıldı. Bu süreçte şirketlerin Yap-İşlet, Yap-İşlet-Devret, İşletme
Hakkı Devri, Varlık Satışı gibi modellerle serbest üretici olarak yeni
elektrik santralları yapmaları teşvik edildi. Kamu kurumlarının yatırım
yapmalarının da engellendiği bu dönemde şirketlere kamu kaynaklarından
sınırsız destekler sunuldu. Doğrudan transferlerin, maliyet
sübvansiyonlarının, vergi muafiyetlerinin, satış fiyatı ve yatırım
desteklerinin yanı sıra arazi ve şebeke bağlantısı gibi kaynaklara
erişim konusunda da ayrıcalık ve öncelikler sağlandı. Bu şirketlere kamu
varlıkları cömertçe tahsis edildi.
Yenilenebilir enerji
kaynaklarından üretilen elektriğe ABD doları, yerli kömürden elektrik
üreten santralların üretimlerinin bir bölümüne de TL üzerinden sabit
fiyat ile alım garantisi verildi. Bazı elektrik üreticilerinin piyasa
ortalama satış fiyatından daha yüksek fiyatlarla elektrik satmaları
sağlandı. Bazı santrallar üretimlerinden bağımsız olarak Kapasite
Mekanizması adı altında da milyarlık ödemeler alırken doğalgaz yakıtlı
santrallara maliyetinin altında gaz satıldı, yerli kömür santrallarına
çevre izni teşviki verildi. Özelleştirilen yerli kömür yakıtlı
santrallarının halkın sağlığını tehdit edecek şekilde üretimini
sürdürmesine göz yumulurken çevre mevzuatına aykırı faaliyetlerini
ortadan kaldırmaları için verilen süreler defalarca uzatıldı.
133,28 MİLYAR TL PİYASA DIŞI DESTEK ÖDEMESİ YAPILDI
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Komisyonu Üyesi Orhan Aytaç, elektrik üretim şirketlerine piyasa fiyatının üzerinde ve piyasa haricindeki ödemelerin ulaştığı büyüklüğü hesapladı.
Buna göre, 2018-2021 döneminde üretilen elektrik enerjisinin Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ile hesaplanan ederi 338,65 milyar TL oldu. 2012-2021 arasındaki dokuz yıllık dönemde, 16 milyar lirası ilk altı yılda olmak üzere toplam 133,28 milyar TL piyasa dışı destek ödemesi yapıldı. Son üç yılda PTF üzeri ödemelerin, Kapasite Mekanizması ödemelerinin ve doğalgaz santrallarına yakıt maliyeti desteğinin karşılığı ise 117,28 milyar TL oldu. Bu tutar üretilen elektrik enerjisinin toplam piyasa büyüklüğünün yüzde 35’ine ulaştı.
