Tarımsal çöküşü TÜİK verileri ile doğrunladı!..
TÜİK’in 2025 üretim tahminleri, ülkenin tarımda dibe vurduğunu ortaya koydu. Üretim meyvede yüzde 30 tahılda yüzde 12 azaldı. Urfa Ziraat Odası Başkanı İpar, “Tarımı önceleyen bir politika enflasyonu frenler” dedi...
Boş sofraların yılı
TÜİK’in açıkladığı 2025 yılı bitkisel üretim ikinci tahmini, tarımsal çöküşün resmini bir kez daha gözler önüne serdi. Don ve kuraklığın sofralara yansıyacağını üreticiler her fırsatlarında dile getirirken TÜİK veriler ile bunu doğruladı.
İktidarın “yerli ve milli üretim” söylemi kâğıt üzerinde kaldı. Kuruma göre, bir yılda tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 10,4, sebzelerde yüzde 0,8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise yüzde 30,4 oranında düşüş bekleniyor. Toplam üretim miktarlarının tahıllarda 67,1 milyon ton, sebzelerde 33,3 milyon ton, meyve ve baharat ürünlerinde ise 19,8 milyon ton civarında kalacağı öngörülüyor.
En sert gerileme tahıllarda yaşanıyor. Üretimin yüzde 12,4 azalarak 34,2 milyon tona düşmesi bekleniyor. Buğdayda yüzde 13,9, arpada yüzde 25,9, yulafta yüzde 22,3 azalış tahmin ediliyor. Mısır ise küçük bir artışla ayakta kalabilen tek ürün. Patates, soya, ayçiçeği ve şeker pancarı üretiminde de düşüş dikkat çekiyor. Çiftçi artan mazot ve gübre maliyetleri altında ezilirken, destekler yetersiz kaldı.
Sebzede tablo sınırlı ama umut vermiyor. Karpuz, soğan ve kavunda kısmi artış görülse de domates, biber ve fasulyede üretim azalışı sürüyor. Asıl çöküş ise meyvede yaşanıyor. Üretimin yüzde 30,4 düşeceği tahmin ediliyor. Elmada yüzde 48, şeftalide yüzde 46, kirazda yüzde 70, limonda yüzde 34 üretim kaybı öngörülüyor. Zeytin üretimi yüzde 34,7, Antep fıstığı ise yüzde 61 oranında azaldı.
TÜİK’in üretim tahminine göre sofralık ürünlerde belirgin düşüş bekleniyor.
2025 yılı için açıklanan “Meyve, içecek ve baharat bitkileri üretim tahmini” raporunda, genel üretimin 2024’e kıyasla yaklaşık %30 azalış göstereceği öngörülüyor.
TÜİK verilerine göre;
Meyveler:
• Kayısı: %73,9
• Kiraz: %70,6
• Ayva: %58,9
• Elma: %48,3
• Şeftali: %46,1
• Limon: %34,8
• Armut: %32,6
• Üzüm: %24,5
Portakal: %15
Zeytin ve sert kabuklular:
• Fındık: %38,5
• Ceviz: %38,1
• Badem: %36,6
• Zeytin: %34,7
Tahıl ve kuru baklagil:
• Kuru baklagiller: %38,5
• Arpa: %25,9
• Yulaf: %22,3
• Çavdar: %20,9
• Buğday: %13,9 oranında düşüş bekleniyor.
∗∗∗
TARIM POLİTİKALARIYLA ENFLASYON FRENLENEBİLİR
Urfa Ziraat Odası Başkanı Hikmet İpar, TÜİK’in verilerini şu şekilde değerlendirdi: “Bu tablo üreticiyi daha az masraflı ürünlere itiyor. Zaten rekolte düşüktü hem don hem de kuraklık yaşadık. Orta Anadolu ve başka illerde de benzer şekilde tahıldan baklagile geçiş olacak. Özellikle mercimek, gübre ve ilaç girdi maliyeti düşük olduğu ve erken hasat verdiği için riski azaltıyor. Üretici maliyetsiz ürünlere yoğunlaşınca sofralar boşalacak. Çiftçinin yaş ortalaması 59’dan 60’a çıktı; gençler uzaklaşıyor. Tarımı önceleyen bir politika enflasyonu frenler: tarımda ekim–hasat arası 6 ay, sonuç hızlı yansır. Anayasa’daki GSYH’nin en az %1’i tarıma destek hedefinin bugün %0,4’ün altına düşmesi kabul edilemez; destekler gerçekten çiftçinin cebine gitmeli. Aksi halde tarımdan kopuşve dışa bağımlılık artacak ve gıdayı daha pahalı tüketeceğiz.”
Ebru Çelik / Birgün