'Borçlanarak büyümeye devam..'
Ekonomi bir yılda yüzde 7 büyürken, kredilerin yüzde 39 artması iç talebin nasıl ayakta tutulduğuna işaret ediyor.
BDDK ve Merkez Bankası’nın yayımladığı raporlar, 2011’in ilk dokuz ayında da kredi hacminin büyük bir hızla arttığını ortaya koyuyor. Ekonomi bir yılda yüzde 7 büyürken, kredilerin yüzde 39 artması iç talebin nasıl ayakta tutulduğuna işaret ediyor.
Türkiye ekonomisi “borçlanarak büyümeye” devam ediyor.
Dün Milliyet’teki köşesini banka kredilerindeki gelişmelere ayıran Güngör Uras, 2010 Eylül’ünde 475 milyar TL olan toplam banka kredilerinin 2011 Eylül’ünde 661 milyar TL’ye çıktığını aktardı. Banka kredileri 12 ayda 186 milyar TL ya da yüzde 39 artarken, mevduatlar 110 milyar TL ya da yüzde 19 artış gösterdi.
Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu’nda ise yüzde 39,1’lik kredi artış oranının dünyadaki en büyük oran olduğu aktarılıyor. Türkiye’yi izleyen Brezilya’da son bir yılda kredi hacmi yüzde 23, Çin’de ise yüzde 16 artış gösterdi.
Kredi kartlarının yerini ihtiyaç kredisi mi aldı?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) kasım ayında yayımladığı “Türk Bankacılık Sektörü Genel Görünümü” raporunda ise kredi türlerine göre artış oranları verileri sunuluyor. Buna göre 163 milyar TL’ye ulaşan tüketici kredileri son bir yılda yüzde 40 artış kaydederek en büyük kredi kalemlerinden bir tanesi olmayı sürdürdü.
Tüketici kredileri içerisinde ise “genellikle borçlunun ödeme kabiliyeti dışında bir teminatı bulunmayan” ihtiyaç ve diğer tüketici kredilerinin diğer tüm segmentlere kıyasla daha hızlı artış gösterdiği kaydedildi. Raporda 2010 sonu ile 2011 Eylül ayı arasında 34 milyar TL artan tüketici kredilerindeki artışın 20,8 milyar TL’lik kısmının “ihtiyaç ve diğer tüketici kredileri”nden oluştuğu ifade ediliyor. Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu ise Eylül 2011 itibarıyla toplam tüketici kredileri içerisinde ihtiyaç kredilerinin payının yüzde 51,2’ye çıktığına işaret ediyor. Aynı oran bir yıl önce yüzde 47,2’ydi.
Diğer yandan konut ve taşıt kredilerinin toplam içindeki payı düşerken, kredi kartlarının toplam krediler içindeki payı da yüzde 7,9’a geriledi. Banka raporunda bu gelişmeyi “kredi kartı sahiplerinin kısa vadeli kredi gereksinimlerini faiz oranı tüketici kredilerine göre daha yüksek olan kredi kartları yerine ihtiyaç kredileri yoluyla karşılamayı” tercih etmelerine bağladı.
Kredi artışı-cari açık bağlantısı
BDDK’nın Bankacılık Sektörü Genel Görünümü raporunda mevduat artış hızının 2010 yılsonuna göre yüzde 10,8 düzeyinde kaldığı ve mevduatın pasif toplamı içindeki payının yüzde 5 azalarak yüzde 56,3’e indiği belirtiliyor. 2010 yılının son üç ayında yüzde 7,7’ye ulaşan mevduat artış hızının 2011’in ilk çeyreğinde yüzde 2’ye gerilediği, ikinci çeyrekte yüzde 4,8’e çıktığı, üçüncü çeyrekte ise yeniden düşerek yüzde 3,7 düzeyinde gerçekleştiği aktarılıyor.
Başka bir ifadeyle kredi artış hızıyla mevduat artış hızı arasındaki makas açılıyor. Bu tabloya bakan Güngör Uras ise “piyasaya bu kadar ek satın alma gücü salınır ise, büyüme ve ithalat nasıl frenlenebilir, döviz açığı nasıl küçültülebilir” sorusunu soruyor.
Kredi artış hızını ve buna bağlı olarak cari açığı azaltmak hedefiyle BDDK ve Merkez Bankası’nın yaptığı müdahaleler sonucunda ise kredi faiz oranlarında önemli artışlar gerçekleşti. Eylül başı itibarıyla taşıt kredisi faiz oranı yıllık yüzde 12,8, konut kredisi faiz oranı yüzde 12,5, ihtiyaç kredisi faiz oranı yüzde 17,2 ve ticari kredi faiz oranı yüzde 11,8 olarak gerçekleşti.
Sektörde “yabancılaşma” sürüyor
2011’in ilk çeyreğinde yüzde 3,9, ikinci çeyrekte yüzde 9,5, üçüncü çeyrekte ise yüzde 5,9 oranında büyüyen bankacılık sektörünün toplam aktifleri içerisindeki yabancı payı da artmaya devam ediyor. Sektördeki yabancı payı 2010 sonunda yüzde 24,3’ken 2011 Eylül itibarıyla yüzde 25,8’e çıktı. Buna halka açık paylar içindeki yüzde 17,2’lik yabancı payları da eklendiğinde, sektörün yüzde 43’ünün yabancı sermayenin denetiminde olduğu anlaşılıyor.
Yine aynı süreçte bankaların yurtdışından borçlanmalarında da hızlı bir artış olması dikkat çekiyor. 2011 Eylül ayında bankacılık sektörünün toplam yurtdışı yükümlülükleri yüzde 19,6 artarak 97,9 milyar dolara çıktı. Bankalar aynı dönemde toplam aktiflerinin yüzde 14,9’unu yurtdışı borçlarla fonlamakta.
.
